Thee in Beeld (vitrines)
Vitrine 1
Thee in de gaiwan

Al 500 jaar drinken Chinezen thee door heet water op de losse blaadjes te gieten en de thee zo op te drinken. Als je een deksel op de kom doet en die schuin zet, zodanig dat er een heel klein kiertje ontstaat, kun je daaruit drinken zonder dat de blaadjes in je mond komen.
Deze foto was ingezonden voor de wedstrijd “Thee in Beeld” door Ran Yunyun uit Shanghai.
Gaiwan met vissen

Dit is een gaiwan; bestaande uit een schotel, een kom en een deksel. De losse thee gaat in de kom en daar giet je water op, zoals in de foto hierboven. Als je niet zeker bent of de thee al voldoende getrokken is, kun je even ruiken aan de binnenkant van de deksel. Je drinkt de thee met de deksel op de kom. Hoe zou jij dat vasthouden?
Gaiwan met katten

Dit is een ambachtelijke gaiwan met craquelé glazuur. De opvallende craquelé-effecten zijn het gevolg van het bakken van het porselein bij de extreem hoge temperatuur van 1360°C. De bruine rand accentueert de mooie vorm en geeft het een rustieke uitstraling.
Katten spelen geen rol van betekenis in de Chinese cultuur en symboliek. Dit design is alleen gemaakt omdat mensen katten leuk vinden. Deze kom is gemaakt voor de (buitenlandse) markt door Jiang in De Hua, dat is de Chinese hoofdstad van de keramische kunst. Deze handgemaakte gaiwan laat een kat zien die geniet van het buitenleven.
Pu ehr thee

Deze prachtige theedoos is van binnen beschilderd met een antieke voorstelling waarbij een wijze onder een boom zit en iets aangeboden krijgt. Zou het thee zijn? Voor hem staan objecten die op een ketel, een kom en een theebusje lijken. Volgens de legendes hebben Chinese wijzen, die in het bos woonden, thee als drank en geneesmiddel ontdekt. Misschien verwijst deze voorstelling daarnaar.
Naast de doos met thee zien we een schenkkom waarin de thee is bereid. Een stukje van de pu ehr briket is daarin overgoten met heet water. Daarachter staat een kommetje om de thee in te gieten en uit te drinken. De foto is gemaakt in een huiskamer in Ningbo, China, door Chen Wenjun.
Voor de foto ligt een Chinees doosje met pu ehr thee. Pu ehr thee wordt na het oxideren gefermenteerd. Het fermentatieproces gaat ook nu nog door en zorgt ervoor dat de thee steeds beter wordt.
Diverse Theesoorten

In het Chinese blik zit Tie Guan Yin (‘IJzeren Godin’) thee. Dit is een thee die in China heel veel wordt gedronken.
De thee is verpakt in handige kleine zakjes om mee te nemen. Hij is vacuüm verpakt om hem lang vers te houden. Je ziet de structuur van de thee door de verpakking heen. Deze thee zou goed smaken in de gaiwan hierboven.
Op de witte schaaltjes zie je verschillende soorten thee. Helemaal vooraan zie je Silver Needle thee; een witte thee. Witte thee krijg je door hem na het plukken niet langer dan 24 uur te laten verwelken en dan te verpakken. Als je goed kijkt zie je allemaal heel kleine haartjes op de blaadjes.
Groene thee wordt langer gedroogd, waardoor het gaat oxideren. Als de thee voor ongeveer 35% geoxideerd is wordt hij verhit, waardoor het oxidatieproces stopt. Dit heet ‘Kill Green’. Rechts van Silver Needle zie je Kukicha; een groene thee van de twijgjes en steeltjes van de theeplant. In het midden ligt Gunpowder thee, die droog verhit is. Deze thee, die in China geproduceerd wordt, is de basis van Marokkaanse thee. Links hiervan zie je Japanse sencha. Bij sencha vindt verhitting plaats door de thee te stomen. Helemaal links achter zie je Hooji Cha, verrassend genoeg ook een groene thee, want hij is bruin. Dat komt omdat hij geroosterd is. Hooji Cha heeft daarom een aparte hout- en nootachtige smaak.
Tie Guan Yin (uit het blik) is de thee die het dichst bij het blik ligt. Deze thee is iets meer geoxideerd dan groene thee en valt daarom onder de oolong soorten. Links daarachter zie je een thee van grote bladeren met verschillende kleuren. Dit is geroosterde witte thee uit China Bai Mu Dan. De grote bladeren zijn een groot contrast met de fijn gemalen thee midden achter. Dat is English Breakfast thee; een melange van Ceylon (Sri Lanka) thee, Assam thee en Kaniaanse thee. Deze theesoorten vallen onder zwarte thee, met een oxidatiegraad van meer dan 85%.
Chinese theeceremonie

In deze theeset voor Chinese theeceremonie zie je een typisch aardewerken theepotje van Yixing (paarse) klei. Yixing is een eeuwenoude manier om theepotjes te maken, die geschikt zijn voor donkere theesoorten (anders dan de gaiwan, die beter is voor lichte theesoorten omdat de temperatuur daarin anders verdeeld wordt). Het kannetje is bedoeld om de thee in over te schenken en vervolgens (gezeefd) in de kommetje te gieten.
De thee ligt klaar op een zogeheten chahe. Daarmee kun je je gasten de thee laten zien voordat het in het potje gaat. Ook helpt de chahe om de thee netjes in het potje te krijgen. Hier ligt Lapsang Souchong (gerookte zwarte thee uit China) op de chahe.
Hier zie je 6 lage en 6 hoge kommetjes. Je giet de thee in een hoog kommetje en legt daar een laag kommetje op zijn kop op. Dan pak je ze beide vaste en draait ze om. In het lage kommetje zit dan natuurlijk de thee. In het hoge kommetje zit de geur. Dan kun je je gasten alvast laten ruiken aan de thee.
In een bamboe houder zie je een theeschepje en een tangetje om bijvoorbeeld een theeblaadje te verwijderen uit een kommetje. Het tuitje van de theepot kan verstopt raken en dan kun je met de priem de tuit doorprikken. Het ronde voorwerp is een trechtertje, om te helpen de thee door de nauwe opening van het potje te krijgen. Ook zit er een spatel in de houder om de thee de goede kant op te helpen.
Vitrine 2
Pop in klederdracht als theemuts

De theemuts werd vroeger gebruikt om de thee warm te houden, thuis of tijdens een picknick. De theemuts werd zo populair dat ze in allerlei vormen en maten werden gemaakt. De theemuts hier stelt een vrouw voor in klederdracht. De dracht is heel rijk, met een fluwelen beurs, zwarte edelstenen en veel kant. Zou deze klederdracht echt bestaan of bestaan hebben? Of is het fantasie?
Later werden theelichtjes populair voor thuis en de thermosfles voor buitenshuis. Zo raakte de theemuts in de vergetelheid.
Deze theemuts is een bruikleen van Saskia de Haan.
Japanse theeceremonie set

Japanse theeceremonie is een eeuwenoude gewoonte om thee te bereiden in een afgesloten ruimte en zich even helemaal los te maken van het dagelijks leven. In Japanse theeceremonie zijn veel verschillende procedures om thee thee bereiden voor verschillende gelegenheden. Maar het kernonderdeel is altijd hetzelfde. Je doet theepoeder (matcha) in de kom en klopt dat op. We onderscheiden dikke thee van dunne thee. Dikke thee bevat zo weinig water dat het de consistentie van erwtensoep heeft. Dunne thee bevat meer water en wordt opgeklopt zodat er een laagje schuim op komt.
Je ziet hier de opstelling van de procedure waarmee de meeste leerlingen in theeceremonie beginnen. Het dienblad heeft een opstaande rand met 5 golven. Daarom heet deze vorm het bergpad-dienblad. Het theebusje is van imitatie lakwerk en laat een kraanvogel zien. De kraanvogel is een symbool voor geluk.
In de fase die deze opstelling laat zien, zijn eerst het theebusje en ook de bamboe theespatel ritueel schoongemaakt met het zijden doekje. Daarna is de kom is opgewarmd met kokend water, de garde is ceremonieel vochtig gemaakt in de kom. De kom is vervolgens gedroogd met het witte linnen doekje, anders zouden klonten in de thee ontstaan. Nu is zojuist met de theespatel de thee uit het theebusje gelepeld en in de kom gedaan.
Wat zouden de volgende stappen zijn, denk je?
Theeplant

Marokkaanse theeset

Een Marokkaanse theeset bestaat zoals hier minimaal uit een dienblad, een theepot en een aantal glaasjes voor thee. In de regel zijn er meer glaasjes dan gasten; er kan immers altijd iemand onverwacht komen en dan is het gastvrij dat de thee direct ingeschonken kan worden. De thee bestaat uit Chinese gunpowder thee, wat in het pakje zit. De thee bestaat uit korreltjes die aan buskruit doen denken.
Marokkaanse thee zetten is nog niet zo eenvoudig. Eerst wordt de thee gezet, afgegoten en bewaard. Daarna wordt weer water in de pot gedaan en de verse munt toegevoegd. Traditioneel wordt ook heel veel suiker in de pot gedaan. Het bewaarde aftreksel gaat weer terug in de pot, die op het vuur staat. Om de smaak van de thee en de munt goed te mengen wordt de thee volgens vaste procedures een aantal keren overgegoten van de ene in de andere pot.
Turkse çaydanlık

De çaydanlık bestaat uit twee ketels die precies op elkaar passen. Het is een afgeleide van de samovar.
De bovenste ketel is voor de thee en de onderste voor kokend water. Dat kokend water kun je bij de thee gieten in de kleine ketel, of in de kopjes om de sterke thee aan te lengen. En je kunt de theeglaasjes ermee opwarmen. In Turkije worden tulpvormige theeglaasjes gebruikt zoals je die op verschillende foto’s ziet.
Iraanse samovar

Een samovar wordt gebruikt om de thee warm te houden. In Iran staat zo de hele dag thee klaar voor verwachte en onverwachte gasten.
Deze samovar is van een koper. Het bestaat uit een reservoir voor kokend water, met een kraantje om de theepot of het theekopje te vullen. De thee is namelijk heel sterk en is bedoeld om te verdunnen nadat het in het kopje is gegoten. Onder het kraantje staat een lekbak voor gemorst water. Het smalste gedeelte heeft houten knoppen. Daarmee kun je de bovenkant van het reservoir halen om bij te vullen zonder je handen te branden. Bovenop staat een klein keteltje voor de thee.
Alle onderdelen van de samovar zijn gedecoreerd met Iraanse koningen die samenkomen voor bijvoorbeeld Iraans nieuwjaar.
Zie je ook de dieren die geassocieerd worden met koningen, zoals leeuwen en een draak?